İsveç’te Nakit Para neden kullanılmıyor?

M.Ö. 6. yüzyılda para icat eden Lidyalılar, başkent Thades’ten geçen Paktalos Nehri’nin alüvyon madenlerinden çıkarılan karışık altın cevherinden yapılan sikkelerine aslan başı işlediler. İsveç’te Nakit Para neden kullanılmıyor?

İsveç, 1661’de metal ve kağıt parayı dolaşıma sokan ilk ülke oldu

Orbit – Bu onların kralının sembolüdür. İsveç, 1661’de metal ve kağıt parayı dolaşıma sokan ilk ülke oldu ve şimdi dijital bir ödeme sistemine geçerek nakdi tamamen ortadan kaldırmaya hazırlanıyor.

Stockholm Sendromu…

Hükümet ve Riksbank önümüzdeki yıl süreci hızlandırmak için düğmeye çoktan bastılar. Nakit paranın kaldırılmasıyla hırsızlık, soygun ve kara para aklama gibi olayların sona ermesi bekleniyor.

1980’lerin sonunda İsveç’in hemen her köşesinde bir banka şubesi vardı. Sonraki yıllarda banka şubeleri kasıtlı olarak tek tek küçültüldü. Bugün nüfusu yaklaşık 400.000 olan Malmö’de sadece dört veya beş banka şubesi kaldı. Ayrıca nakit ödemeler dışında işlem yapan bankaların merkez şubeleridir…

İsveç’in ünlü “Stockholm Sendromu” banka soygunu girişiminden sonra ortaya çıktı. Soyguncular, 23-28 Ağustos 1973 tarihleri arasında Stockholm’ün Kreditbanken kentinde banka çalışanlarını 6 gün rehin aldı. Başlangıçta bu eylemden korkan banka yetkilileri ilerleyen günlerde psikolojik bir çözülme yaşadılar.

Polise karşı soyguncuların yanına katıldılar. “Stockholm Sendromu” nun anlamı, “cellada aşık olmamız” ve “inek kasap bıçağını yalıyor” ile aynıdır. Bu, rehinelerin kendi iradeleriyle rehine sahiplerine karşı duydukları bir duygudur. Polise karşı soyguncuların yanında duruyorlar. Rehineler serbest bırakıldıktan sonra mahkemede bu tutumu sürdürdüler… İsveç’te devam eden döviz işlemleri bittikten sonra, “Stockholm Sendromu” artık “hoş bir sada” yı da koruyacak. Çünkü banka kalmayacak, banka soyguncusu olmayacak ve nakit olmayacak.

Abba bile savunmacı
Aralık ayında yaşayan Napolyon. 1769-1821, bir keresinde şöyle demişti: “Para, para, para.”.. Ünlü İsveçli müzik grubu ABBA, 1976’da çıkardığı albümlerinde “Money, money, money” şarkısına da yer verdi. Abba’nın kurucularından Björn Ulvaeus da paranın artık bir ödeme aracı olmaması gerektiğini savunanlardandır. Ünlü müzisyen, “Nakit feshedildikten sonra hırsızlık ve soygunlar da ortadan kalkacak” dedi.

Nakitsiz para birimi uygulaması ülke genelinde giderek daha yaygın hale geliyor. Büyük alışveriş merkezlerinde banka kartları zorunlu hale geliyor.

“Tıkla” nın yanında
Özellikle genç nesil İsveç para biriminin rengini ve şeklini unutmaya başladı.

2006 yılından bu yana İsveç’te toplu taşımada nakit kullanılmamaktadır. Yolcular belirli satış noktalarından veya cep telefonlarından bilet satın alabilirler. Birçok benzin istasyonu, banka ve mağaza sadece banka kartlarıyla alışveriş imkanı sunuyor. Görünen iş yerine “Bu iş yerinde nakit ödeme yapılmaz” duyurusu asılır. Metal ve banknot kullanımının sona ermesiyle İsveç’in para birimi artık internete yakın olacak ve tek bir tıklama ile ulaşılabilecek.

Türkiye’de bir süre kaldıktan sonra İsveç’e döndüğümde karşılaştığım görüntü çok ilginçti. Kopenhag’dan Malmö’ye giden trende banka kartıyla ödeme yapmaya alışkınız. Malmö İstasyonundan eve dönerken ona teslim ettiğim taksi şoförü, “Banka kartıyla ödeme yapabilir miyim?””Anlıyorum.. Teslim ettiğim parayı işe yaramaz bir kağıt parçası gibi cebime koyduktan sonra banka kartımı teslim ettim. Pazar günü fiyatı öğrenmek için möllevangstorget sebze meyve pazarına gittiğimde kartlı ödeme uygulamasının da orada başladığını gördüm.

İsveç bankaları ve yurtdışındaki havaleler de sıkı bir şekilde düzenlenmiştir. Benimle uçakta seyahat eden elektrik ustası Metin, birkaç ay önce bir İsveç bankası aracılığıyla Türkiye’deki depremzedelere yardım etmek için para kullanmak istedi. Uzun bir sorgulamadan sonra, sorudan sonra paranın gönderilmesine izin vermediler. Türkiye’den ayrıldıktan sonra Türk bankaları aracılığıyla yardımda bulundu…

Bunları düşünerek bir alışveriş merkezinin önünde yürürken benimle karşılaşan bir dilenci birden “Bu fakirlere yapılan bir hayır işidir!”Onun ağlamasıyla uyandım. Banka kartıma istemeden davrandım, neredeyse “Banka kartıyla ödeme yapabilir miyim?””Söylemek üzereydim…